De karakteristieke vrijstaande jaren dertig woning aan de Scholtensdijk in Hardenberg stond al jaren leeg toen Marinus en Cora Lammers hun oog erop lieten vallen. Cora was meteen verkocht, Marinus aarzelde. Hoe kreeg je zo’n pand ooit op een duurzame manier verwarmd? Het was bovendien een gemeentelijk monument vanwege de typische jaren dertig bouwstijl met een robuust karakter en ranke profielen. Een extra aandachtspunt bij een verbouwing.

Gemeentelijk monument

‘Toen we in 2013 begonnen met onze zoektocht naar een andere woning was mijn overtuiging: energie wordt duurder dan rente’, zegt Marinus. ‘Daarom waren we niet bang om te investeren in verduurzaming. Dat was bij deze woning ook hard nodig: het gasverbruik bedroeg tijdens de leegstand 5000 m3. We hebben dan ook eerst een energierapport laten maken. Daarna ben ik naar de gemeente gegaan om te kijken welke mogelijkheden er bij een monumentaal pand voor verduurzaming zijn. Vaak gelden er beperkingen, vooral aan de buitenzijde. De gemeente attendeerde ons op het project Energiezuinig & comfortabel wonen. We kwamen in contact met een energieadviseur en lieten ons informeren over alle ontwikkelingen in duurzaam wonen.’

Van label G naar A

Om de authentieke woning van label G naar A te krijgen moest er veel gebeuren. Dak- en vloerisolatie was er niet. Wel spouwmuren, maar door valcement zaten overal koudebruggen. De oplossing hiervoor was de hele buitenschil van binnenuit isoleren door rondom voorzetwanden te plaatsen. Ingrijpend, maar in dit geval praktisch want zo kon ook al het oude leidingwerk en elektra meteen worden vervangen en weggewerkt. Op het dak aan de zijkant was plek voor zonnepanelen. ‘De grootste bottleneck waren de karakteristieke ramen en kozijnen’, vertelt Cora. ‘Isolatieglas in nieuwe stalen kozijnen bleek vijf keer zo duur als in houten kozijnen. Dat ging ons te ver; we waren bereid om te investeren in verduurzaming, maar het moet wel te financieren zijn. Gelukkig ging de gemeente akkoord met een praktische oplossing: houten ramen en kozijnen zoals die zijn toegepast bij vergelijkbare woningen van dezelfde architect. Ventilatieroosters in de ramen mochten dan weer niet, maar dat hebben we opgelost met natuurlijke ventilatie, deels weggewerkt onder de dakpannen.’

Finoven

De woning wordt verwarmd met een HR-ketel in combinatie met lage temperatuur vloerverwarming en een Finoven. Marinus: ‘Dat is een houtgestookte kachel, waarbij de rookgassen eerst omhoog en vervolgens tot vloerniveau worden geleid. De steenmassa van de haard neemt de warmte op en houdt die urenlang vast. Een keer vullen is voldoende voor een lange winteravond; de volgende ochtend is het dan nog steeds zo’n 19 graden. We gebruiken zoveel mogelijk afval- en lokaal hout. Want de ongebreidelde houtkap in kwetsbare bossen aan de andere kant van de oceaan is niet ons idee van duurzame energie.’

Neem de tijd

Inmiddels geniet het gezin Lammers volop van hun comfortabele huis. ‘Ons advies aan wie een oud huis wil verduurzamen? Neem de tijd en verken alle mogelijkheden. Er komen voortdurend nieuwe oplossingen bij. Een energieadviseur kan je hierbij helpen. En onderzoek de financieringsopties: subsidies, leningen of hypotheken tegen speciale tarieven: er is meer mogelijk dan je misschien denkt.’

Woning

Bouwjaar 1936
Vrijstaande woning; gemeentelijk monument
Oppervlak ca. 225 m2 / inhoud ca. 900 m3
Bewoners: twee volwassenen, twee kinderen

Energieneutrale aanpak/maatregelen

Isolatiegraad woning

Vloerisolatie                           Rc 4,0
Dakisolatie                             Rc 4,8
Muurisolatie (12 cm schil)        Rc 3,2
Glas                                       Dubbel glas HR++, u-waarde 1,1
Verwarmingssysteem               LT vloerverwarming, HR ketel en Finoven (hout)
Ventilatie                                natuurlijke ventilatie
Zonwering                              binnenzijde ramen (vouwgordijnen)
Zonnestroom                          13 zonnepanelen voor 3500 watt piek